چرا کفپوش های ورزشی اهمیت دارند؟

درمیان اجزاء وبخش های مختلف اماکن وسالن های سرپوشیده ورزشی،کفپوش ها از اهمیت ویژه ای برخوردارند.این اهمیت به جائی رسیده است که طراحی ،احداث،اجرا ونگهداری کفپوش سالن های سرپوشیده ورزشی ،به یک تخصص تبدیل شده است.این زمینه،منجر به ظهور انواع شرکت های تخصصی کفپوش ورزشی در سطح جهان گردیده است.این شرکت ها ،محصولات خود را بر اساس استانداردهای موجود معرفی می کنند وبرای بازاریابی،تلاش می کنند تا درباره رعایت استانداردها و شاخص های علمی در تولید،مشتریان خود رامتقاعد سازند.این رقابت وتلاش های علمی وتحقیقاتی در این حوزه،زمینهء ظهور محصولات متنوع وبعضا جدیدی را فراهم نموده است که هریک برای جلب نظر مصرف کنندگان ،به ویژگی های خاص تری مجهز می شوند.نظر به اهمیت موضوع و زمینه های اثر گذار این بخش در ورزش های قهرمانی وهمگانی ،در ادامه به بررسی ابعاد فنی وتخصصی کفپوش های ورزشی داخل سالن می پردازیم.

چرا کفپوش های ورزشی اهمیت دارند؟

کفپوش های ورزشی داخل سالن،متناسب با نوع کاربران و اهداف ورزشی،دارای درجات مختلفی از اهمیت است، هرچند که در هرشرایط این اهمیت وجود دارد.در ورزش مدارس،کفپوش ها با هدف سلامت وایمنی دانش آموزان،مورد توجه وتاکید است.در کلوب ها وباشگاه های حرفه ای ورزشی نیز،کفپوش ،مبنای مهمی برای عملکرد قهرمانان و ورزشکاران حرفه ای است.بسیاری از سالن های ورزشی،برای رویدادهای مختلف اجتماعی وتجمعات مختلفی چون جشن ها ،مراسم خاص وسمینارها مورد استفاده قرار می گیرند ولذا کفپوش باید،متناسب با انواع کاربری های مورد نظر،دارای دوام ومقاومت مناسبی باشد وبراحتی قابل نظافت ونگهداری باشد.

دیدگاه اقتصادی در انتخاب کفپوش

در کنار نیازهای مربوط به قهرمانان و ورزشکاران،هزینه های تمام شده و مورد نیاز برای نگهداری کفپوش ها نیز،موضوع بسیار مهمی است.از نظر اقتصادی ،مواردی چون،هزینه نصب،طول عمر ،هزینه های نگهداری وتعمیر و همینطور امکان کاربری های چندگانه،در انتخاب کفپوش ،مورد توجه قرار می گیرند.مشاوره های تخصصی می تواند تصمیم گیری های کم خطا تری را برای انتخاب کفپوش ،در پی داشته باشد.از نظر ملاحظات اقتصادی ،طراحی اکثر سالن های ورزشی ،به صورت چند منظوره وبا کاربردهای مختلف است واین مهم نقش به سزائی در انتخاب کفپوش با مقاومت مناسب در برابر استهلاک دارد.

طبقه بندی انواع کف (Floor)درسالن

الف – قسمت های خدماتی مثل رختکن،دوش ها،اتاق حوله وسرویس های بهداشتی که باید ضد رطوبت وآب باشند.عمدتا از کاشی وسرامیک استفاده می شود.

ب-دفاتر اداری،راهروها و...که عمدتا ازکفپوش خاص، موزایئک یا سایر موارد مشابه استفاده می شود.

ج-سالن های ورزشی که از چوب سخت،پلاستیک یا لاستیک استفاده می شود.کف سالن ها به نوع فعالیت بستگی دارد،مثلا کفپوش سالن های ژیمناستیک ورقص،باید ضمن اجازهء عملکرد مناسب،اجازهء سرخوردن را نیز تا حدی بدهداما در سالن های دیگری مثل بسکتبال واسکواش ،کف باید ،غیر لغزنده باشد.

طبقه بندی انواع کفپوش ورزشی(Sport Flooring)داخل سالن

 در یک نوع تقسیم بندی ، می توان آنها را بر اساس میزان وشکل قابلیت ارتجاعی آنها ،دسته بندی کرد.به طور کلی دو نوع قابلیت ارتجاعی نقطه ای (متمرکز) ومنطقه ای (گسترده) وجود دارد که با ترکیب آنها،چهار نوع کفپوش پدید می آید.

الف-کفپوش ورزشی با قابلیت ارتجاعی منطقه ای یا گسترده(Area-elastic): با حالت فنری در سطحی گسترده،در برابر تغییر شکل وخم شدن مقاومت دارد.

ب- کفپوش ورزشی ترکیبی(Combined Sport Floor) : ترکیب نوع با ارتجاع نقطه ای و گسترده،به نحوی که در توزیع فشار بار روی کف،حوزه کنترل وسیع است.

ج-Mixed Sport) کفپوش ورزشی مخلوط شده ): حالت فنری ونرم با بخش های نگهدارنده وتقویت کننده.منطقه کنترل تغییر شکل محدود است اما حوزه تحمل بار را دارد.

د- کفپوش ورزشی با قابلیت ارتجاعی نقطه ای (Point-elastic): حالت فنری ونرم با حوزه تغییر شکل محدود که با هدف تحمل بار های متمرکز ،طراحی شده است. · به دلیل انعطاف پذیری وبهره وری بالای اقتصادی ،کفپوش های با قابلیت ارتجاعی منطقه ای یا گسترده،اقبال بیشتری در نزد متقاضیان پیدا کرده است.این کفپوش ، در بسیاری از پروژه ها قابل · استفاده است.از ویژگی های آن ،دارا بودن دوام وطول عمر بالا و در عین حال نگهداری ساده تر در مقایسه با بقیه انواع است.علاوه بر آن ،می توان برای اهداف مختلفی از آن استفاده کرد،از جمله برگزاری رویداد های اجتماعی وفرهنگی و... کفپوش های با قابلیت ارتجاعی نقطه ای ،عمدتا برای ورزش های سنگین با دستگاه های ثابت بر روی زمین به کار می رود.ساختار کفپوش با قابلیت ارتجاعی منطقه ای یا گسترده

پوشش انواع کفپوش ها به دو شکل است :

· چوب سخت

· لاستیک

هریک از این پوشش ها برای شرایط مختلفی ،مناسبت دارد.در حالت پوشش چوب سخت،شمامی توانید از انواع یک یا چند لایه استفاده کنید اما در پوشش های لاستیکی،این تنوع ها بر اساس تنوع مواد ،پدید می آید.معروفترین مواد مورد استفاده در پوشش های لاستیکی ،عبارتند از:

لینولئوم(Linoleum)،

کائو چو(Caoutchouc)

وینیل(Vinyl).

پوشش های لاستیکی همراه با زیر کفهای خود به صورت یکپارچه و یک دست اجرا می شوند.

کف چوبی ،کاربرد کمتری دارد، زیرا در شرایط انبساط و انقباض و متاثر از شرایط و سطوح مختلف رطوبت هوا،احتمالا دچار ترک،شکاف ،شکستگی و یا خمیدگی هائی در آن خواهد شد.

· کفپوش ورزشی با پوشش چوب سخت چند لایه : با ضخامت بین 12-22 میلی متر ،دارای ساختار چند لایه است و انعطاف پذیری دارد.در شکل ،مدل نمونه دارای یک لایه فوقانی چوبی با ظرفیت تحمل بار بسیار بالا ،یک لایه تخته سه لائی ویک لایه به ضخامت یک بند انگشت از جنس چوب صنوبر ،ساخته شده است.

· کفپوش ورزشی با پوشش چوب سخت یک لایه و بدون انعطاف: سخت و دارای اجزاء چوبی جامد یک لایه، با زبانه و شیارهای اتصال مربوط به آنها.

کفپوش ورزشی با پوشش لاستیکی: باریک ،انعطاف پذیر و ساخته شده از انواع مواد لاستیکی.

الزامات کفپوش ها بر اساس استانداردهای آلمان (DIN V 18032-2)1

1. کاهش فشارضربه: کاهش فشار قابلیتی در ساختار کفپوش است که ضربه ی ناشی از برخورد با کف را جذب می کند.توانائی کف در جذب این شوک یا ضربه،به میزان قابلیت ارتجاعی آن بستگی دارد و البته باید،به نحوی باشد که ورزشکار را از فشار ناخواسته به پا و کمر،برهاند.در این آزمون،ورزشکار نباید در معرض بیش از47 درصد فشار ناشی از ضربه (نیروی عکس العمل) قرار گیرد.

2. استاندارد تغییرشکل: منظور ،تغییر شکل عمودی کفپوش ،تحت فشار بار روی آن است.حداقل خمیدگی یا فرو رفتگی باید 3/2 میلی متر باشد.

3. کنترل تغییر شکل: گسترهء حوزه تغییر شکل ،در شعاع 500میلی متری از نقطه با ضربه ی عمودی باشد (با انداختن یک وزنه ی 20 کیلوگرمی بر روی آن ،حد اکثر اختلاف در تغییر شکل 15درصد باشد.

4. برگشت توپ: بالاترین درصد ارتفاعی که یک توپ بسکتبال ،در اثر برخورد به بالا برگشت می کند باید حداقل 90درصد یا کمتر در مقایسه با زمین های سخت غیر قابل ارتجاع باشد. دراین آزمون توپ از فاصله یک متر و هشتاد سانتی متری بر روی کف سیمانی و کفپوش ورزشی رها شده و مورد مقایسه ،قرار می گیرند

5. میزان سُر بودن (اصطکاک): میزان اجازه برای چرخیدن در حرکات مختلف بر روی کف و سر نخوردن روی آن است (حداکثر در فاصله 4/0تا6/0میلی متر).

6. عکس العمل در برابر بارهای غلتان (مثل چرخ):حداقل فشاری که باعث آسیب به کف نباشد 1500 نیوتن است.

کفپوش های قابل حمل

در موارد خاصی ،برخی از رویداد ها ،نیاز به کفپوش های موقتی دارند.فدراسیون بین المللی بسکتبال (FIBA)،در موارد زیادی از این نوع کفپوش ها برای اردوها وبرخی مسابقات استفاده می کند.برخی شرکت های تولید کفپوش ورزشی،کفپوش های قابل حمل در بسته بندی های خاص وقابل حملی را تولید کرده اند.

سطح روی کفپوش

همه چیز به کیفیت سطح روی کفپوش بستگی دارد.سطح پایانی روی کفپوش ،لایه است که واقعیت کفپوش ورزشی رابیان می کند.این سطح باید با نیازهای مورد نظر سازگاری داشته باشد.با توجه به اهمیت این سطح،کمپانی های مختلف،طبقه بندی های مختلفی از کفپوش ها براساس این سطح ارائه می دهند.

یکی از این طبقه بندی ها مربوط به شرکتHAROاست که سه نوع اصلی را معرفی می کند:

الف- نوع پرمادور(The PERMADUR high-finish): منافذ آن پر است ومنفذی ندارد.گرد وخاک وچرک ها نمی تواند بطور دائم بر روی آن باقی بماندو می توان آنها را پاک کرد.این نوع اساسا دارای پوشش مقاوم،با دوام وضد خراش است.کفپوش های چوب سخت با این نوع سطح عمر طولانی تری خواهند داشت و پس از سال ها به تعمیر نیاز پیدا می کند.

ب - اس اس تی(The SST special finish): این نوع خاص اساسا برای اسکواش و ورزش های راکتی طراحی شده است.شکل آن مانع از سرخوردن وافتادن بازیکن در بازی می شود.سنگریزه های خاصی ،فرایند مطمئنی را برای ایمنی نگهداری پا وعدم سرخوردن بر اساس استاندارد DINفراهم می کند.

ج-نوع بیوتک(The bioTec finish) : باروغن طبیعی و واکس ،تلقیح می شود.این سطح،کفپوش را در مقابل رطوبت وفرسایش محافظت می کند.برای این منظور ترکیب ویژه ای از روغن آفتاب گردان،واکس کاربوآبا(Carbauba)و کاندلیا(Candelilla)باعث می شود که سطح چوب تنفس داشته باشد وبر اساس آب وهوای اتاق سازگار گردد.این نوع امکان نگهداری وپاکیزگی وحتی تعمیرات به صورت قطعه ای را فراهم می کند.

کفپوش اختصاصی ایروبیک

بسیاری از مردم ،زمان زیادی را در مراکز ایروبیک و آمادگی جسمانی می گذرانند و در این میان کفپوش ها نقش زیادی را در احساس خوب وراحتی داشتن آنها ،ایفا می کنند.شرکت جانکرز(Junckers) کفپوش ویژه ای را برای این منظور معرفی می کند.این کفپوش ،شوک ها یا ضربه های پس از برخورد با آنرا با قابلیت ارتجاعی خود جذب می کند.این بدان معناست که تنها مقدار کمی فشار به پاها،زانو وفرد استفاده کننده وارد می شود.این خصوصیت،همراه با اصطکاک مناسب،لذت تمرین را افزایش می دهد واز خستگی و درد مفصلی کاسته وخطر آسیب های ناشی از پیچ خوردگی را به حداقل می رساند.این محصول طبیعی است و واکنش های آلرژیک یا الکتریسته ساکن را تحریک نمی کند.کل ارتفاع آن 32میلی متر است.

نتایج آزمون ها با توجه به روش های استاندارد DIN 18032 یا طی خشک، وب ویژه با محلول ویژه خود شرکت ،قابل حفظ ونگهداری است. ·

. جذب ضربه بین بین 53 تا 2/54درصد

· تغییر شکل ارتجاعی 3 / 2 میلی متر

· شعاع تغییر شکل بین 2/13تا 15درصد

· اصطکاک بین 5/0 تا 7 /0

کفپوش اختصاصی اسکواش

سطح روی کفپوش ،جزء بسیار مهمی در بازی های سریعی مثل اسکواش و راکت بال است.لذا شرکت جانکرز،نوع مخصوصی از کفپوش ،مطابق با استاندارد فدراسیون جهانی اسکواش برای یک بازی معمولی توام با عملکرد بالارا ارائه نموده است.

سطح 22میلی متری این نوع،ضمن اینکه شکل یکدستی دارد ،با رنگ روشن خود ،امکان دنبال کردن توپ در طول بازی را ساده کرده است. سیستم این نوع کفپوش ،به طور چشمگیری،شرایط کنترل توپ برگشت شده از روی آن را فراهم می کند.

کفپوش های بازی معمولی، سطح کمی زبری داردکه با پلی اورتان سخت لاکی پوشیده شده تا ضمن ایجاد اصطکاک لازم با کفش ،نگهداری آن نیز ساده تر شود.

نوع خاص آن برای مسابقات قهرمانی،بهترین شرایط را برای بازیکنان حرفه ای در طول بازی فراهم می کند تا هیچ تهدیدی برای آنها وجود نداشته باشد.تماما چوبی بوده وهیچ گونه حساسیت والکتریسیته ساکن تولید نمی کند.

این نوع کفپوش ها،از تخته چوب اعلاء با ابعاد 22-129-3700 میلی مترساخته شده است. تخته چوب ها ،در مرحله پیش از پایان کار مقداری زبر می شوند وسپس برای بازی های معمولی یا در سطوح قهرمانی ،لاک زده می شوند.تخته ها در هرچهار طرف زبانه وشیار دارند تا به آسانی درهم فرو روند و نصب شوند.

این نوع کفپوش از نوع با قابلیت ارتجاعی منطقه ای یا گسترده است که موفق به دریافت استاندارهای لازم در این خصوص نیز شده است.

 خلاصه و نتیجه گیری

درانتخاب یک کفپوش،شاخص های زیادی اثر دارند که در نخستین گام می توان به مواردی چون؛کیفیت،دوام ،طول عمر،هزینه های مناسب درامر اجرا ،نگهداری وتعمیرات،برآورده کردن نیازهای مربوط به استفاده ازآن وتناسب با شرایط مکانی واقلیمی و... .

با شناخت اصول اساسی در ساخت کفپوش ها وانواع مختلف آنها،بهتر می توان براساس شاخص های یاد شده تصمیم گیری یا انتخاب کرد.علاوه برمطالب ارائه شده دراین مجموعه با هدف ایجاد شناخت از کفپوش های ورزشی و بهبود روش های تشخیصی درباره آنها،در موارد تصمیم گیری دراین مورد ،مشاوره با کارشناسان این حوزه می تواند نتایج مطلوب تری به بار آورد.

فراموش نکنیم که کفپوش هم در سلامت وهم دربهبود عملکرد ورزشکاران،نقش تعیین کننده ای دارد.